عوامل تأثیرگذار بر انباشت پژوهش و توسعه داخلی و سرریز پژوهش و توسعه شرکای تجاری از کانال واردات بخش کشاورزی در ایران

    به دلیل رشد سریع جمعیت انجام فعالیت­های پژوهش و توسعه در بخش کشاورزی منجر به افزایش تولیدات کشاورزی در کشورهای در­حال توسعه و توسعه یافته شده است. با توجه به پایین بودن انباشت پژوهش و توسعه داخلی در کشورهای در‌حال توسعه، انجام فعالیت­های پژوهش و توسعه داخلی و جذب و بومی نمودن پژوهش و توسعه شرکای تجاری از کانال واردات می­تواند کمک شایان توجهی به کاهش شکاف فناوری و هم‌چنین، افزایش ارزش‌افزوده بخش کشاورزی کند. با توجه به وجود مزیت­های نسبی فراوان طبیعی در بخش کشاورزی ایران در صورتی­که موفق به ایجاد مزیت­های نسبی اکتسابی از کانال انباشت پژوهش و توسعه داخلی و جذب پژوهش و توسعه شرکای تجاری در این بخش شود، قطعا موفق به گسترش صادرات غیرنفتی و بهبود ارزش افزوده بخش کشاورزی خواهد شد. لذا، هدف این مطالعه بررسی عوامل تأثیرگذار بر انباشت پژوهش و توسعه داخلی و سرریز پژوهش و توسعه شرکای تجاری از کانال واردات بخش کشاورزی در ایران در طول دوره 90-1350، با استفاده از سیستم معادله‌های هم‌زمان و روش GMM است. نتایج پژوهش نشان می­دهند یک درصد افزایش در انباشت پژوهش و توسعه داخلی، سرمایه انسانی بخش کشاورزی، درجه باز بودن تجاری، نرخ ارز واقعی و صادرات نفت و گاز منجر به تغییر سرریز پژوهش و توسعه شرکای تجاری بخش کشاورزی به ترتیب به مقدار 15/0، 22/2، 38/0، 33/0 و 87/0 درصد می­شود. هم‌چنین، یک درصد افزایش در سرمایه انسانی بخش کشاورزی، درجه باز بودن تجاری و صادرات نفت و گاز منجر به تغییر انباشت پژوهش و توسعه داخلی بخش کشاورزی به ترتیب به میزان 04/4، 20/0 و 09/0 درصد می­شود. بر اساس نتایج پژوهش و در راستای کاهش شکاف فناوری پیشنهاد می­شود، سیاست­های سمت تقاضا با سیاست­های پژوهشی در راستای ایجاد انگیزه در فعالین اقتصادی به منظور سرمایه­گذاری در فعالیت­های پژوهش و توسعه بخش کشاورزی و با سیاست­های آموزشی در جهت توسعه بازار سرمایه انسانی به منظور جذب فناوری­های نوین از کانال واردات و جریان سرمایه گذاری مستقیم خارجی هماهنگ شود.